منشور کوروش

منشور کوروش لوح باستانی از گل پخته است که در حدود 500 سال قبل از میلاد مسیح به دستور کوروش کبیر نوشته شده و در سال 1258 خورشیدی در بابل کشف شد.

کشف باستانی

در بین سال های ۱۸۸۲ الی ۱۸۷۹ میلادی و هجوم کشورهای غربی برای چپاول میراث باستانی ایران در محوطه باستانی بابل (در کشور فعلی عراق) باستان شناسی بنام هرمزد رسام “Hormuzd Rassam” به هنگام کاوش های باستان شناسی بر تپهٔ موسوم به عَمران، یک استوانه سفالی باستانی کوچک به طول ۲۳ سانتی متر و عرض ۱۱ سانتی متر و از جنس  گل رس پیدا کرد که شامل نوشته ها و فرمان های کوروش کبیر بود.

نگارندگان بابِلی در نوشتن متن استوانه کوروش کبیر، از سنت هزار سالهٔ کتیبه‌های سلطنتی بابلی و آشور پیروی کردند زیرا در چنین کتیبه هایی، پادشاهان نه تنها ساخت و بازسازی پرستشگاه‌ها، کاخ‌ها، برج‌ و باروها، آبراهه‌ها، پیروزی در جنگ ها و دیگر فعالیت‌های اجتماعی خود را برای درج در تاریخ بشر می نویسند، بلکه از این فرصت برای زنده نگاه داشتن نام، خانواده، درخت خانوادگی، نام ها و صفت های خود در کنار پشتیبانی خدایان از فرمانروایی خود و گاهی نیز برای اشاره به کرده‌هایشان استفاده می‌کردند.

این استوانه بطور کلی شامل گزارشی از فتح بابل توسط کوروش در سال 539 قبل از میلاد، بازگرداندن مجسمه هایی که توسط “نبونید” پادشاه آخر بابل (555-539 قبل از میلاد) از معابد مختلف برداشته شده بود، توسط کوروش کبیر به سر جای خود و تعدادی از کارها و فرمان های وی می باشد.

از برجسته ترین فرمان ها و کارهایی که کوروش کبیر در آن دوران پس از فتح بابل انجام داده و در منشور نیز به آن اشاره شده است، بازسازی معبد یهودیان در اورشلیم و آزاد کردن یهودیان تبعید شده توسط “نبوکدنصر دوم” پادشاه آشوری و برگرداندن آن ها به خانه های خود در اورشلیم است.

آشوریان وقتی برای سومین بار به اورشلیم حمله کردند تمامی معبدها و شهر را ویران کرده بودند و پس از قتل و عام مردم، تعداد بسیاری را نیز به بردگی گرفته و با خود به بابل و آشور آورده بودند که پس از فتح بابل بدست کوروش کبیر، بدستور او آزاد شدند.

از منشور کوروش به دلیل اشاره به حکومت عادلانه و مسالمت آمیز و بازگرداندن مردمان تبعید شده و خدایان آن ها، در سال های اخیر در برخی از محافل به عنوان نوعی “منشور حقوق بشر” یاد شده است.

منشور کوروش که دارای 40 سطر به زبان اکدی و به خط میخی بابلی است و در سال ۱۹۷۱ توسط سازمان ملل متحد به تمام زبان های رسمی سازمان منتشر شد.

چنین مفهومی برای مردم زمان کوروش کاملاً بیگانه بود و در واقع این استوانه چیزی از حقوق بشر نمی گوید. اما بازگشت یهودیان و دیگر مردمان تبعید شده و آزادی دین ها و بازسازی معبد ها توسط کوروش کبیر، معکوس قابل توجهی از سیاست های پادشاهان آشوری و بابلی قبل از کوروش کبیر بود.

پس از کشف منشور کوروش و انتقال آن به موزهٔ بریتانیا در سال ۱۸۸۰، تئوفیلوس پینچز نخستین نسخه‌برداری از متن را انجام داد و متوجه شد که این استوانه متعلق به کوروش هخامنشی است و بخشی هم از زبان خود اوست و مربوط به فتح بابل است.

سپس هنری راولینسون براساس این نسخه‌برداری، در همان سال برای اولین بار متن استوانهٔ کوروش را ترجمه کرد.

در دانشگاه ییل (Yale) آمریکا بخشی از یک لوحه استوانه ای که آن را به متعلق به “نبونید” می دانستند نگهداری می شد. این لوح باستانی مورد بررسی بیشتر قرار گرفت و سپس آن را تکه ای از منشور کورش بزرگ و سطرهای ۳۷ تا ۴۵ آن دانستند.

به همین دلیل این قطعه به لندن منتقل شد و سپس به استوانه اصلی پیوست شد ولی امروزه باز هم تکه هایی از آن همچنان مفقود است. منشور باستانی کوروش هم اکنون در موزه بریتانیا نگهداری می شود.

این منشور باستانی یک سند باستانی و گویای رفتار بزرگ منشانه کورش در برخورد با لشکرهای شکست خورده و مردم های آن کشورها است، که عنوان اولین “منشور حقوق بشر جهانی” برازنده آن است.

دو رونوشت دیگر از متنِ منشور کوروش کبیر بر روی دو قطعه لوحِ گِلی دیگر یافت شده که آن‌ها نیز در مجموعهٔ بابِلیِ موزهٔ بریتانیا نگهداری می شوند.

متن های آغاز منشور کوروش از زبان نگارندگارانِ بابلی و قسمت پایانیِ سخنان و دستورهای کوروش کبیر است که همگی به زبان و خط میخی اکدی (بابلی نو) نوشته شده اند.

این منشور باستانی در نیایشگاه اِسَگیله در شهرِ بابِلِ باستانی پیدا شده است. سال ها بعد از یافتن منشور کوروش، مشخص شد که شمال “تپه عَمران” که استوانه گلی پیدا شده بود، محل پرستشگاه اِسگیله است، اما چون در آن زمان این پرستشگاه در زیر خاک مدفون بود، مشخص نیست که استوانه در چه فاصله‌ای از این پرستشگاه یا دقیقا در کجا پیدا شده است.

گمان می رود که استوانه منشور کوروش کبیر نیز در میان یک دیوار بزرگ در جنوب “عَمران” یافته شده‌باشد و با توجه به سنت قرار دادن کتیبه در پی بناهای هخامنشی مانند لوح های زرین و سیمین که در کاخ آپادانا تخت جمشید یافت شد و با توجه به شکل استوانه‌ای آن نشان می‌دهد که این استوانه به‌عنوان یک کتیبهٔ پیِ بنا، درون یک دیوار قرار داده شده باشد.

وضعیت فعلی منشور

منشور کوروش در چند قطعه شکسته در قرن نوزدهم پیدا شد و حتی پس از بازسازی هنوز هم ناقص است. هسته اصلی منشور از خاک رس حاوی اجزاء سنگ خاکستری غیرمعمول بزرگ ساخته شده است و در ابتدا با ایجاد یک شکل مخروطی، ساختن فرم استوانه ای با خاک رس اضافی، سطوح برای نوشتن کتیبه آماده شده است و سپس پخته شده است.

این مراحل نشان می‌دهد که این هسته مرکزی درشت به بی‌ثباتی بعدی آن کمک کرده است در دوران باستان به چند قطعه تقسیم شده است، البته نباید فراموش کنیم که با توجه به اینکه نمی دانیم منشور دقیقا در کجا و در چه وضعیت بنایی (نیمه تخریب یا تخریب کامل) که در زیر آن پیدا شده است، می توان چند قطعه شدن منشور را به تخریب بنا نیز مرتبط دانست.

این استوانه در سال 1961 به عنوان بخشی از حفاظت و بازسازی اموال موزه بازسازی شد و در دهه 1970 مقدار محدودی از مواد پرکننده گچ به آن افزوده شد و بعد از افزودن قطعه گمشده آن از مجموعه بابلی دانشگاه ییل از آن قالب‌گیری نیز شد.

قطعه اضافی، NBC 2504 به امانت از مجموعه بابلی دانشگاه ییل، بخشی از متن سطرهای 36-45 را بازیابی کرد.

منشور کوروش در سال 1350 برای اولین بار به ایران قرض داده شد. این امر به دنبال درخواست رسمی دولت ایران از طریق سفیر ایران در لندن برای امانت موقت به تهران رفت و به نمایش عمومی درآمد.

این اثر باستانی از 7 تا 22 اکتبر سال 1971 میلادی به هزینه دولت ایران برای نمایش موقت به عنوان برجسته ترین قطعه مرکزی یک نمایشگاه از آثار منتخب در بنای تازه‌ساز برج آزادی و به مناسبت افتتاح آن در نزدیکی فرودگاه مهرآباد تهران که در زیرزمین خود دارای یک فضای بزرگ نمایشگاهی بود به ایران برده شد.

این منشور به رغم حالت آسیب دیده و جذابیت زیبایی شناختی کمی که داشت، به عنوان نماد ملی کل جشن ها انتخاب شد و تا حد امکان بصورت برجسته بر روی هر ابزار تبلیغاتی، از جمله تمبر پستی قرار گرفت.

این شی برای اولین بار در سال 1962 به دنبال درخواست قالب سازی با استفاده از روش گچ گیری از وزیر گردشگری ایران در سال 1961 میلادی به منظور ساخت نمونه، انجام و ساخته شد.

منشور کوروش در سال 1389 نیز به ایران آورده شد و در موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شد.

متن کامل کتیبه کوروش

در این بخش متن کامل ترجمه شده منشور کوروش را بغیر از تکه های مفقودی استوانه را می توانید بخوانید:

کورش شاه جهان، شاه بزرگ، شاه توانمند دادگر، شاه بابل، شاه سومر و اکد (شاه)
همه جهان..
مرد ناشایستی به فرمانروایی کشورش (بابل) رسیده بود. او آئین های کهن را از میان برد و چیزهای ساختگی به جای آن گذاشت.
معبدی بدلی از نیایشگاه “اِ – سگ – ایله” برای شهر اور و دیگر شهرها ساخت.
او کار ناشایست قربانی کردن را رواج داد که پیش از آن نبود… هر روز کارهای ناپسند می کرد خشونت و بدکاری. او کارهای … روزمره را دشوار ساخت.

او با مقررات نامناسب در زندگی مردم دخالت می کرد اندوه و غم را در شهرها پراکند. او از پرستش مردوک خدای بزرگ روی برگرداند.

او مردم را به سختی معاش دچار کرد. هر روز به شیوه ای ساکنان شهر را آزار می داد. او با کارهای خشن خود مردم را نابود می کرد… همه مردم را.
از ناله و دادخواهی مردم “انلیل” (یکی از خدایان سه گانه بابل باستان) خدای بزرگ ناراحت شد …. دیگر ایزدان آن سرزمین را ترک کرده بودند.

مردم از خدای بزرگ می خواستند تا به وضع همه ساکنان روی زمین که زمین زندگی و کاشانه شان رو به ویرانی می رفت توجه کند.
مردوک خدای بزرگ اراده کرد تا ایزدان به بابل بازگردند. ساکنان سرزمین سومر و اکد مانند مردگان شده بودند. مردوک بسوی آنان متوجه شد و بر آنان رحمت آورد.

مردوک به دنبال فرمانروایی دادگر در سراسر همه کشورها به جستجو پرداخت به جستجوی شاهی خوب که او را یاری دهد. آنگاه او نام کورش پادشاه “انشان” را برخواند.

از او به نام پادشاه جهان یاد کرد. او تمام سرزمین گوتی را به فرمانبرداری کورش درآورد. همچنین همه مردمان ماد را کورش با هر سیاه سر (همه مردم) دادگرانه رفتار کرد.
کورش با راستی و عدالت کشور را اداره می کرد. مردوک خدای بزرگ با شادی از کردار نیک و اندیشه نیک این پشتیبان مردم خرسند بود.

او کورش را برانگیخت تا راه بابل را در پیش گیرد در حالیکه خودش همچون یاوری راستین دوشادوش او گام بر می داشت.
لشکر پر شمار او که همچون آب رودخانه شمارش ناپذیر بود آراسته به انواع جنگ افزارها در کنار او ره می سپردند.

مردوک مقدر کرد تا کورش بدون جنگ و خونریزی به شهر بابل وارد شود. او بابل را از هر بلایی ایمن داشت. او “نبونید شاه” را به دست کورش سپرد.

مردم بابل سراسر سرزمین سومر و اکد و همه فرمانروایان محلی فرمان کورش را پذیرفتند.
از پادشاهی او شادمان شدند و با چهره های درخشان او را بوسیدند. مردم سروری را شادباش گفتند که به یاری او از چنگال مرگ و غم رهایی یافتند و به زندگی بازگشتند.
منم کورش شاه جهان، شاه بزرگ، شاه توانمند، شاه بابل، شاه سومر و اکد، شاه چهارگوشه جهان، پسر کمبوجیه، شاه بزرگ، شاه انشان، نوه کورش، شاه بزرگ، شاه انشان، نبیره چیش پیش شاه بزرگ، شاه انشان از دودمانی که همیشه شاه بوده اند و فرمان روایی اش را “بل” و “نبو” گرامی می دارند و با خرسندی قلب (دلی خوش) پادشاهی او را خواهانند.

آنگاه که بدون جنگ و پیکار وارد بابل شدم.
همه مردم گام های مرا با شادمانی پذیرفتند. در بارگاه پادشاهانه بابل بر تخت شهریاری نشستم. مردوک دل های پاک مردم بابل را متوجه من کرد زیرا من او را ارجمند و گرامی داشتم.

ارتش بزرگ من به صلح و آرامی وارد بابل شد. نگذاشتم رنج و آزاری به مردم این شهر و این سرزمین وارد آید.
وضع داخلی بابل و جایگاه مقدسش قلب مرا تکان داد… من برای صلح کوشیدم. “نبونید” (شاه آخر بابل) مردم درمانده بابل را به بردگی کشیده بود کاری که در خور شأن آنان نبود.

من برده داری را برانداختم. به بدبختی های آنان پایان بخشیدم. فرمان دادم که همه مردم در پرستش خدای خود آزاد باشند و آنان را نیازارند.

فرمان دادم که هیچکس اهالی شهر را از هستی ساقط نکند مردوک از کردار نیک من خشنود شد. او بر من کورش که ستایشگر او هستم بر پسر من کمبوجیه و همچنین بر همه سپاهیان من برکت و مهربانی اش را ارزانی داشت.

ما همگی شادمانه و در صلح و آشتی مقام بلندش را ستودیم. به فرمان مردوک همه شاهانی که بر اورنگ پادشاهی نشسته اند و همه پادشاهان سرزمین های جهان از “دریای بالا” تا “دریای پایین” (دریای مدیترانه تا خلیج فارس) همه مردم سرزمین های دور دست، همه پادشاهان (آموری)، همه چادر نشینان مرا خراج گزاردند و در بابل بر من بوسه زدند از … تا آشور و شوش، من شهرهای آگاده، اشنونا، زمبان، مِتورنو، دِیر، سرزمین گوتیان و شهرهای کهن آنسوی دجله که ویران شده بود را از نو ساختم.

فرمان دادم تمام نیایشگاه هایی که بسته شده بود را بگشایند. همه خدایان این نیایشگاه ها را به جاهای خود بازگرداندم. همه مردمانی که پراکنده و آواره شده بودند را به جایگاه های خود برگرداندم.
خانه های ویران آنان را آباد کردم همه مردم را به همبستگی فراخواندم. همچنین پیکره خدایان سومر و اکد را که “نبونید” (شاه آخر بابل” بدون واهمه از خدای بزرگ به بابل آورده بود، برای خوشنودی مردوک به شادی و خرمی به نیایشگاه های خودشان بازگرداندم.
بشود که دل ها شاد گردد.
بشود خدایانی که آنان را به جایگاه های مقدس نخستین شان بازگرداندم هر روز در پیشگاه خدای بزرگ برایم خواستار زندگانی بلند باشند.
بشود که سخنان پر برکت و نیک خواهانه برایم بیابند بشود که آنان به خدای من مردوک بگویند: به کورش شاه پادشاهی که ترا گرامی می دارد و پسرش کمبوجیه جایگاهی در سرای سپند ارزانی دار.
بی گمان در روزهای سازندگی، همگی مردم بابل پادشاه را گرامی می داشتند و من برای همه مردم جامعه ای آرام فراهم ساختم

…غاز، دو اردک، ده کبوتر، برای غازها، اردک ها، و کبوترها… باروی بزرگ شهر بابل به نام “ایمگور – انلیل” را استوار گردانیدم…

…دیوار آجری خندق شهر را… که هیچ یک از شاهان پیشین با بردگان به بیگاری گرفته شده به پایان نرسانیده بودند… به انجام رسانیدم.
دروازه هایی بزرگ برای آن ها گذاشتم با درهایی از چوب سدر و روکشی از مفرغ… کتیبه ای از پادشاهی پیش از من به نام آشوربانی پال… برای همیشه.

درباره نویسنده مقاله

رضا گودرزی عکاس میراث فرهنگی و گردشگری از سال 1386 بطور حرفه ای مشغول به ایرانگردی و عکاسی است و چکیده ای از این فعالیت ها را بصورت مقاله های ایرانشناسی، تابلو عکس نفیس، کتاب عکس نفیس و محصولات هنری مثل تیشرت های ایرانگردی و ایرانشناسی در سایت پرشیا می توانید ببینید و لذت ببرید.

برای طراحی سایت مشابه سایت پرشیا اکسپو و سئو سایت در گوگل تیز می توانید با ما در ارتباط باشید: 09001075213

لینک های مفیدبرای شما با توجه به صفحه ای که مطالعه فرمودید:

برای خواندن مقاله کامل درباره تخت جمشید لطفا اینجا کلیک کنید.

برای خواندن مقاله کامل درباره پاسارگاد، آرامگاه کوروش کبیر لطفا اینجا کلیک کنید.

برای خواندن مقاله های بیشتر در زمینه ایرانشناسی و ایرانگردی، پیشنهاد می کنیم به قسمت ایرانشناسی در سایت پرشیا اکسپو سری بزنید.

صنایع دستی و هنری

تابلو عکس نفیس پاسارگاد در سایز 50-70 / 100/70، برای دیدن این تابلو عکس نفیس می توانید اینجا کلیک کنید.

تیشرت های پنبه درجه یک با طرح های پاسارگاد در رنگ سفید و مشکی، برای دیدن این تیشرت می توانید اینجا کلیک کنید.

تیشرت های پنبه درجه یک با طرح منشور کوروش در رنگ سفید و مشکی، برای دیدن این تیشرت می توانید اینجا کلیک کنید.

با توجه به آرشیو کامل عکاس سایت پرشیا که در طول دو دهه اخیر از میراث فرهنگی و گردشگری ایران تهیه شده است، تابلو عکس های نفیس و تیسرت های زیبای برند پرشیا را می توانید در قسمت فروشگاه سایت ببینید.

هم اکنون می توانید این مقاله را از طریق واتساپ و تلگرام… به اشتراک بگذارید: