اصفهان

اصفهان تاریخی ترین و زیباترین شهر ایران و شاید جهان با باغ ها، مسجدها، کاخ ها و نقاشی ها، کاشی کاری و گچبری های و صنایع دستی هایش.

نصف جهان

از نظر باستان شناسی شهر اصفهان که در فلات مرکزی ایران و خدود 450 کیلومتری تهران، پایتخت فعلی ایران قرار دارد، در سده ششم پیش از میلاد پایه گذاری شده است و در عصر ساسانیان مرکز تجمع سپاهیان در مرکز کشور بوده به این شهر سپاهان نیز گفته می شود. اصفهان مانند یک باغ شهری بزرگ است و جدای زیبایی های هنری که در ساخت کاخ ها، مسجدها، باغ ها، کلیساها و سایر اماکن تاریخی خود دارد و هر توریست و بیننده ای را مجذوب خود می کند، رودخانه ای دارد بنام زاینده رود با پل های تاریخی و باستانی که داستان ها برای گفتن دارند و نام این رود گویی با نام شهر اصفهان گره خورده است.

اصفهان از سمت غرب به منطقه کوهستانی زاگرس و سرزمینی های سبز و پر طراوت در استان چهارمحا و بختیاری متصل است که زاینده رود نیز ارتفاعات زرد کوه بختیاری و قله ای به نام کوهرنگ سرچشمه می گیرد. زاینده رود با طولی در حدود 420 کیلومتر بعد از شهر اصفهان در میان بیابانی خشک به تالاب گاو خونی وارد می شود.

اصفهان که در مسیر جاده بزرگ بازرگانی آن دوران قرار داشت، برای اولین بار در زمان سلجوقیان به پایتختی  انتخاب شد و بعد از آن از نظر تجاری رونق فراوانی گرفت. در روده صفویه نیز این شهر پیشرفت بسیاری داشت، چنانچه با جمعیتی در حدود چهارصد هزار نفر تبدیل به یکی از پرجمعیت ترین شهرها گشت.

اماکن تاریخی و گردشگری

اصفهان از قدیم در مرکز ایران و شاه راه شمال به جنوب قرار داشته و هم اکنون نیز بسیاری از مسیرهای گردشگری ایران از این شهر می گذرند و می توان گفت بعد تهران که اولین مقصد و محل ورود گردشگران و توریست های بین المللی به ایران است، اصفهان بدون شک و با توجه به زیبایی ها، اماک تاریخی و فاصله کمتر نسبت به سایر نقاط گردشگری ایران، مقصد و هدف دوم توریست ها است.

در ادامه چند مکان باستانی، تاریخی و گردشگری اصفهان را به شما معرفی می کنیم:

این میدان یکی از میراث جهانی ثبت شده ایران در یونسکو است که در سال 1979 در این سازمان ثبت شد. شاید بتوان گفت بعد از زاینده رود و پل های تاریخی آن، میدان نقش جهان با هشتاد هزار متر مربع دومین مکان تاریخی و گردشگری اصفهان است. در این میدان مستطیل شکل که دومین میدان بزرگ جهان است، می توانید هنر معماری، تزئینات و صنایع دستی هنرمندان و معماران ایرانی را یکجا ببینید.

این میدان توسط معمارانی نظیر استاد علی اکبر اصفهانی و در حدود سال های 1000 تا 1011 هـ . ق در دوران سلطنت شاه عباس اول صفوی، بنا شد تا شکوه پایتخت جدید صفوی و نمادی زیبا و باشکوه از فرهنگ و تمدن ایران در عصر امپراطوری صفوی باشد.

علم و تمدن، مذهب، سیاست و فرهنگ و اقتصاد چهار عنصر تشکیل دهنده ساختار جامعه ایران آن دوران که همان کاخ عالی قاپو، مسحد شیخ لطف الله، مسجد جامع عباسی و بازار قیصریه است را در میدان تقش جهان می بینیم تا باشد. دور تا دور این میدان را 2 ردیف مغازه در بازاری سرپوشیده فرا گرفته است که تعداد بالای هنرهای صنایع دستی در ویترین ها انتخاب را مشکل می کند.

به دستور شاه عباس اول صفوی کاخ عالی قاپو در ضلع غربی میدان بزرگ نقش جهان در شش طبقه و با ارتفاعی در حدود 36 متر با یک بالکان بسار بزرگ مشرف به میدان نقش جهان و به منزله ورودی دولتخانه صفوی و مکان پذیرائی سفرای خارجی بر شالوده بنائی به جای مانده از دوران پیشین بنا شد.

گچبری و دیوار نگاره های بسیار ظریف در تمام فضای، اتاق ها، تالارها و ایوان ستون دار کاخ درونی کاخ به چشم می خورد. تالار موسیقی شاخص ترین اتاق این کاخ است که با تزئینات، نقاشی ومقرنس کاری میان تهی آراسته شده است. به دلیل نصب در حرم حضرت علی (ع) در ورودی آن، این کاخ به در عالی، آستان علی نیز شهرت یافته است.

بالکان ستون دار بسیار زیبای کاخ عالی قاپو دید بسیار عالی به ضلع شمالی، جنوبی و شرقی میدان نقش جهان دارد و برای عکاسی از این میدان بهترین نقطه است. پس از بازدید از طبقه ششم در هنگام بازگشت پله های دایره ای 360 درجه ای که تماما نقاشی و گچکاری است شمار ار به طبقه های پایین بر می گرداند.

ارتفاع بنای اصلی این مسجد زیبا و مجموعه گنبد خانه از کف تا بالای مناره ها بیش از 50 متر و تزئینات کاشیکاری معرق و هفت رنگ و نقوش منحصر به فرد، به دستور شاه عباس اول و توسط استاد علی اکبر اصفهانی به سبک مسجدهای چهار ایوانی در قرن یازدهم هـ .ق بنا شد و دارای یک حیاط مرکزی است و در جبهه جنوبی میدان نقش جهان یکی از قرار گرفته است. در هنگام بازدید از این مسجد در ابتدا سردرب ورودی با دو مناره آن که با تزئینات کاشی کاری مزین گردیده دیده می شود.

کتیبه های زیبای مسجد توسط خطاطان وخوشنویسان معروف عصر صفوی نظیر علیرضا عباسی، عبدالباقی تبریزی و محمدرضا امامی به گونه ای نگاشته شده اند. بنای دو پوش گنبد خانه در جبهه جنوبی مسجد باشکوه تمام خودنمائی می کند و درب این مسجد با ورقه های نقره و طلا تزئین شده و مربوط به دوره شاه صفی اول، جانشین شاه عباس است.

روبروی کاخ عالی قاپو در میدان نقش جهان و در ضلع شرقی میدان، مسجدی با گنبدی منحصر به فرد و بدون مناره همراه با هنر کاشی کاری بینظیرش قرار گرفته است. سازه این مسجد متقارن با محور میدان بنا شده، به گونه ای که در هنگام ورود به آن، با چرخشی نامحسوس و گذر از راهروی تاریک ورودی آن، به محوطه دایره ای و مرکزی، که شاهکار هنر کاشی کاری، معرق هفت رنگ اصفهان را همراه با هنر خوشنویسی در بر دارد.

سقف این بنا به قدری زیبا است که ساعت ها بیننده را مات خود می کند. طاووسی در مرکز آن قرار دارد که اگر در محل درب ورودی به محوطه دایره ای آن به بالا نگاه کنید پرهای طاووس را در اثر برخورد نور با سقف می بینید.

بازار قیصریه که از قدیمی ترین بازارهای اصفهان و در ضلع شمالی میدان نقش جهان قرار گرفته است در حدود چهارصد سال از ساخت آن می گذرد و همچنان این بازار بزرگ به حیات خود ادامه می دهد و در روز مملو از کالاها و رفت آمد مردم و بازرگانان است.

سر در این بازار به عنوان ورودی اصلی بازار شاهی و محور عبوری شهر اصفهان دوره سلجوقی و صفوی است. در قسمت تحتانی سردر، نقاشی تزئین شده از پذیرائی سفرای اروپائی در اصفهان و نقشی از جنگ شاه عباس اول و ازبکان است. کاشی کاری های بخش فوقانی سر در، نمادی از برج قوس، به شکل نیم تنه انسان و نیم تنه ببر، با دم اژدها است که نشان از طالع شهر اصفهان و زایش آن را دارد.

پس از کوچ اجباری ارمنیان به ایران و آزادی ادیان الهی که در ایران بوده و هست، کلیساهای بسیاری توسط آن ها در ایران ساخته شد. یکی از معروف ترین، زیباترین و هنرمندانه ترین کلیساهای ایران، در سال 1655 میلادی با نام کلیسای جامع “وانک” یا کلیسا “آمنا پرکیج” به مفهوم “نجات دهنده مقدس” در محله جلفای اصفهان بنا شد.

 این کلیسا شامل چند بخش مانند نمازخانه، کتابخانه، و موزه است. در بخش اصلی کلیسا (شماره خانه) که به روی گردشگران و توریست ها باز است، دیوار نگاره های زیبائی حاوی روایات انجیل مقدس درباره انسان و روز رستاخیز به تصویر کشیده شده که تلفیقی از معماری و نقاشی اصفهان عصر صفوی و هنر ارامنه است.

در بخش شمالی حیاط کلیسا، موزه کلیسای وانک که واقع شده که یکی از بزرگترین موزه های ارامنه در جهان است و شامل کتب مختلف انجیل در دوران تاریخی و تابلوهای نقاشی است که در طول چهارصد سال موزه توسط ارامنه  گردآوری شده است.

این کاخ در دوره شاه عباس اول صفوی و در میان باغ بزرگ شاهی، بنا شده و سپس در دوره سلطنت شاه عباس دوم جهت پذیرائی و تشریفات سلطنتی، گسترش یافت. کاخ دارای ایوان ستون دار با بیست ستون به ارتفاع هر کدام 12 متر، تالار آئینه و تالار تخت گاه می باشد. ایوان ستون دار در گذشته با تزئیناتی نظیر آئینه کاری و گچ بری آراسته شده بود که امروزه از میان رفته است. تالار تخت گاه و اتاق های جانبی آن با دیوار نگاره های بسیار زیبائی که حاصل تلاش هنرمندان نقاشی مکتب اصفهان عصر صفوی است تزئین شده و شامل موضوعاتی نظیر پذیرائی از فرمانروایان کشورهای هم جوار، جنگ های شاهان صفوی با دول عثمانی و ازبکان و نظائر آن می باشد.

تاریخ ساخت یکی از پر رمز و رازترین مسجدهای ایران در اولین محلات تشکیل دهنده شهر اصفهان به عصر باستان و قرن اول اسلامی بر می گردد. طی سیزده قرن گذشته و تکامل هنر معماری ایران در این مسجد خلاصه گشته است، به گونه ای که ساخت و گسترش آن در دوران دیلمیان، سلجوقیان، صفوی و قاجار و به شکل مساجد چهار ایوانی انجام پرفته و در هر دوره تاریخی هنر تزئینات داخلی منحصر به فردی در آن کار شده است.

در مسجد جامع عتیق و در طول هزار سال گذشته امروزه ما می توانیم دسترنج هنرمندان و معماران گمنام ایرانی را در مساحتی در حدود 22 هزار متر مربع ببینیم. مسجدی که در عین سادگی یک مجموعه کامل از هنر ایرانی را در خود جای داده است.

کاخی زیبا و هشت ضلعی در عصر صفوی و به فرمان شاه سلیمان صفوی (دوم) در باغ بزرگ و زیبای بلبل در دو طبقه و چهار ایوان در طرفین به عنوان اقامتگاهی تابستانی بنا شد. همانطور که از نام این کاخ پیداست تمام اشکال داخلی بر اساس عدد 8 که در تفسیرهای عرفانی آن دوران به معنای ورودی بهشت بوده، بنا شده است.

این کاخ با باغ با صفا و زیبای خود، تزئین های خاص آئینه کاری و دیوار نگاره های داخلی خود و با حوض های درونی و بیرونی، فضای دلپذیری را برای گردشگران و توریست ها ایجاد می کند فراهم می آورد.

همان طور که در ابتدای مقاله گفته شد سرچشمه رود زاینده رود در استان کهکیلویه و بویراحمد است و سپس وارد استان اصفهان می شود و از وسط شهر اصفهان می گذرد. از دوران باستان تا کنون یا توجه به بزرگی و پهنای رود و گسترش جمعیت پل های بسیاری بر روی این رودخانه بنا شده اند.

از معروف ترین پل های باستانی و تاریخی می توان به پل های مارنان، سی و سه پل (عکس بالا)، پل خواجوف پل شهرستان و پل چوبی اشاره کرد. علاوه بر هنر معماری ایرانیان در ساخت این پل ها نیز به چشم می خورد، محاسبات و تکنولوژی بکار رفته در زمان ساخت نیست بسیار شگفت انگیز است، چرا که با گذشت هزاران سال تمام پل ها سالم و همچنان مورد استفاده مردم برای عبور و مرور هستند.

میراث هنری و سنتی مردم ایران را صنایع دستی می نامند که تماما هنر کار دست هنرمندان است و با هیچ ماشینی تولید نمی شوند. هنری که در طول سالیان سینه به سینه توسط هنرمندان انتقال یافته و همیشه جایگاه ویژه ای در صنعت، افتصاد و بازار ایران داشته است.

شهر اصفهان یکی از بزرگ ترین شهرهای تولید کننده صنایع دستی در دنیا است و با داشتن 100 رشته در این زمینه در بین استان های ایران مقام اول را دارد.

استان اصفهان مهد صنایع دستی کشور و یکی از چند شهر بزرگ دنیا در زمینه تولید صنایع دستی و هنرهای سنتی می باشد و با بیش از 100 رشته هنری مانند خاتم سازی، قلمکار، قالی، منبت و معرق، میناکاری، مینیاتور، تولید پارچه های  قلمزنی، نقاشی و کاشیکاری به عنوان اولین استان در سطح کشور و جهان شناخته شده است.

این مقاله ادامه دارد و بزودی مکان های دیگری به آن اضافه می شود…

شهر اصفهان یا همان نصف جهان بدلیل غنی بودن از میراث فرهنگی و گردشگری، شهری که بیشترین تعداد آثار ثبت شده در یونسکو در ایران را در دل خود جای داده، قرار گرفتن در مرکز ایران و فاصله کوتاه تا پایتخت، فراهم بودن جاده ها و اتوبان ها، خطوط اتوبوس رانی، ریلی و فعال بودن فرودگاه این شهر مورد توجه عکاسان بسیار بوده است و در در آرشیو هر عکاسی می توان گوشه هایی از این شهر را دید.

از سال 1386 شاید دروغ نباشد که هر سال یک یا چند سفر به این شهر داشته ام و از مراکز گردشگری کاخ ها، پل ها، مسجدها، کلیساها، باغ های این شهر تاریخی عکاسی و لذت برده ام و خاطرات بسیاری را دارم. شهری که شاید بیشترین تنوع و تعداد صنایع دستی در دنیا را داشته باشید.

با تمام این احوال در صورتی که اولین فرصت را پیدا کنم باز هم دوست دارم برای عکاسی به این شهر سفر کنم. هم اکنون آرشیو طلایی از شهر اصفهان آماده شده تا انشالله در یک کتاب عکس نفیس به چاپ برسد و گوشه ای از زیبایی های این شهر را بیان کند.

در طول دو دهه عکاسی و سفر به شهر زیبای اصفهان و عکاسی در بهترین روزها و زوایا و فصل ها، هم اکنون یک آرشیو کامل عکس از امیراث فرهنگی و گردشگری نصف جهان در قالب یک کتاب عکس اصفهان در سایز رحلی با جلد سخت و قاب نفیس در تیراژ 1000 جلد آماده چاپ می باشد.

از کارخانه ها، معادن، شرکت ها و برندهایی که علاقمند به همکاری در زمینه چاپ کتاب عکس نفیس و انجام مسولیت های اجتماعی خود در زمینه میراث فرهنگی و گردشگری دارند می توانند با زدن روی دکمه زیر اطلاعات بیشتری بدست بیاورند:

برای خواندن مقاله های بیشتر در زمینه ایرانشناسی، پیشنهاد می کنیم به قسمت ایرانشناسی در سایت پرشیا اکسپو سری بزنید.

هم اکنون می توانید این مقاله را از طریق واتساپ و تلگرام… به اشتراک بگذارید: